O tren Lugo-Ribadeo, catro vías de papel

As dúas ideas iniciais de trazado duplicáronse, pero non prosperaron

Vilalba / LA VOZ  18 de marzo de 2012 05:00
4 votos
Houbo un tren que circulou por vías de papel, funcionou con locomotoras movidas por soños colectivos, e descarrilou antes de transportar algo máis que expectativas sociais e económicas trazadas por quen desexaban velo circular. O tren Lugo-Ribadeo pasou das vías descritas sobre o papel á vía morta dos proxectos abandonados, aínda que deixou un rastro no que as polémicas sobre o seu trazado e os argumentos duns e outros para defender a súa proposta colócano entre os principais soños incumpridos do norte de Galicia.
Algo máis de medio século, entre a segunda metade do XIX e a primeira do XX, durou ese soño, que en boa parte da súa existencia conviviu coa indefinición do seu trazado e cos argumentos defendidos polos partidarios da opción central (Lugo-Vilalba-Mondoñedo-Ribadeo) e os da opción oriental (Lugo-Meira-Ribadeo). Con todo, houbo un momento, a mediados dos anos vinte do século pasado, no que as ilusións e as disputas eleváronse ao cadrado, pois as dúas opcións básicas convertéronse en catro.
A posibilidade de deseñar un tren por Mondoñedo dobrouse en dúas rutas, igual que a teoría de achegalo a Vilaodriz, entón municipio e hoxe parroquia integrada na Pontenova tras a fusión de ambos os concellos, para unilo co ferrocarril mineiro que enlazaba con Ribadeo desde uns 20 anos antes.
A prensa de Vilalba ou Mondoñedo ocupouse con ardor e amplitude dun asunto que incluso mereceu a atención de sociedades de emigrantes en América, implicados na defensa dun trazado que discorrese polos seus municipios de procedencia. Avanzado 1926, o semanario mindoniense Renovación recollía catro trazados diferentes.
A OPCIÓN MÁIS LONGA
Lugo-Vilalba-Mondoñedo-Ribadeo: máis de 120 quilómetros. Era o trazado máis longo, pero interesaba incluso en Viveiro. Cando o citado semanario, en outubro de 1926, publicou as achegas económicas que estaban dispostos a realizar os concellos por onde discorrería o trazado, recolleu que o viveirense contribuiría cun millón de pesetas se se crease unha ligazón desde Vilalba. As doutros concellos tampouco parecían desdeñables: o de Vilalba, millón e medio de pesetas se o ferrocarril se achegase á vila, 750.000 para o ramal a Viveiro ou a suma de ambas as cifras se o tren pasase afastado do centro urbano; o de Abadín poría 200.000 pesetas en metálico; o de Lourenzá 20.000 por cada quilómetro de vía que cruzase o municipio; o de Mondoñedo, millón e medio… Ese mesmo semanario tamén chega a atribuírlle unha lonxitude algo menor, 102 quilómetros. 
A solución directa
Lugo-Castro-Abadín-Mondoñedo-Ribadeo: 102 quilómetros. Renovación definía como «solución directa» a de Lugo a Abadín por Castro para baixar logo a Mondoñedo. Tanto este trazado como o anterior confluirían en Barreiros co ferrocarril que circularía pola costa. Con todo, nesta segunda opción por Mondoñedo tamén se expuña que discorrese polo interior de Barreiros e de Ribadeo para enlazar co da costa ou co tren mineiro. 
Alternativa directa
Lugo-Castro-Aldurfe-Riotorto-Ribadeo: 104. Esta opción iría de Lugo a Castro e logo avanzaría en sentido nordeste ata chegar a municipio de Riotorto, de onde seguiría a Vilaodriz para enlazar co tren mineiro. 
Solución Meira
Lugo-Castroverde-Santa Eulalia de Piquín-Vilaodriz-Ribadeo: 114. A alternativa que recibe o nome desa vila presenta un detalle curioso: o trazado non discorrería pola localidade senón polo leste, a varios quilómetros, tras saír de Lugo dirixíndose cara ao leste da capital provincial. Igualmente recollíase a unión co tren mineiro, que aínda que se ideou para dar saída ao mineral de ferro de Vilaodriz polo porto de Ribadeo e inaugurouse en 1905, acabou sendo un tren mixto de mercancías e de pasaxeiros.
Expectativas
Un tren con impulso. No semanario mindoniense Xustiza, que tamén dedicou ampla cobertura ao proxecto, escribíase en 1925 que o tren, en realidade un ferrocarril galego que iría de Marín a Ribadeo por Lugo, sería «a arteria ampla e chea de vida» que daría ao territorio «o sangue vivificadora dun resurgimiento inesperado».